Dzisiejszy odcinek to kolejna część serii o Ameryce w języku czeskim i polskim. W poprzednich tekstach mówiliśmy głównie o rzeczownikach, w tym skupimy się na przymiotnikach.
Wyraz „americký” / „amerykański” odnajdujemy w wielu czeskich i polskich związkach frazeologicznych oraz utartych wyrażeniach. Pojawiają się one w specjalistycznej terminologii oraz w określeniach potocznych. Chyba najliczniejszą grupę stanowią w obu językach „amerykańskie” nazwy zwierząt i roślin. Poniżej zamieszczamy krótki słowniczek z tego zakresu. Na początek kilka przykładów „równoległych amerykanizmów” w obu językach – tj. takich par, w których zarówno w polskim, jak i czeskim wyrażeniu pojawia się przymiotnik americký.
1. Nazwy zwierząt
a) ptaki
świstun amerykański hvízdák americký
wrona amerykańska vrána americká
kaniuk amerykański luněc americký
łyska amerykańska lyska americká
pełzacz amerykański šoupálek americký
b) ryby
szczupak amerykański štika americká
węgorz amerykański úhoř americký
dobijak amerykański smáček americký
konger amerykański úhořovec americký
łopatonos amerykański lopatonos americký
2. Nazwy roślin
agawa amerykańska agáve americká
lipa amerykańska lípa americká
jesion amerykański jasan americký
Zdarza się również, że przy dwóch ekwiwalentach nazwowych tylko w jednym z nich pojawia się omawiane tutaj słowo. Poniżej przedstawiamy tłumaczenia z języka czeskiego na polski dla nazw roślin / zwierząt w parach, w których dla czeskiego terminu obejmującego wyraz „americký”, polski odpowiednik jest „nieamerykański”
1. Zwierzęta
bielik amerykański orel bělohlavý
brzytwodziób amerykański zoboun černý
czapla amerykańska volavka stříbřitá
dławigad amerykański nesyt lesní
ibis amerykański ibis bělolící
2. Rośliny
czeremcha amerykańska střemcha pozdní
dławisz amerykański zimokeř popínavý
trojeść amerykańska klejicha hedvábná
I sytuacja odwrotna, w przypadku tłumaczeń z języka polskiego na czeski. Jak widać na poniższych przykładach, nadwiślański odpowiednik nadwełtawskiej nazwy gatunkowej (tym razem przykłady dotyczą tylko zwierząt) zawierającej w sobie element amerykański (czy raczej americký) niekoniecznie musi mieć coś wspólnego z Ameryką.
pisík americký brodziec plamisty
volavka americká czapla modra
stehlík americký czyż złotawy
ostnák americký długoszpon krasnoczelny
úhoř americký moringa cętkowana
sněhule americká śnieguła biała
káně jihoamerická myszołów białorzytny
buřňáček americký nawałnik żółtopłetwy
králíček americký ogniczek
Świat przyrody to nie jedyna dziedzina, w której, jeśli chodzi o czeszczyznę i polszczyznę, możemy znaleźć amerykańskie tropy. O pozostałych obszarach, do których dotarł czeski przymiotnik „americký” i jego polski ekwiwalent, przeczytacie w kolejnym wpisie.