Na początku było jabłko. Dwoje pierwszych ludzi na Ziemi postanowiło spróbować nieznaną im jego odmianę i skutki tego ponosimy po dziś dzień. Ale czy to wszystko ma w ogóle jakikolwiek związek z (nie tylko) polsko-czeskimi tłumaczeniami? Jak najbardziej! Czytaj dalej
W czasie ogarniającej ostatnio Polskę drożyzny, konsumenci najdotkliwiej odczuwają wzrost cen podstawowych artykułów spożywczych. O roli i znaczeniu jednego z takich produktów w czesko-polskim kontekście językowo-kulturowym, możecie przeczytać w poniższym wpisie. Proszę Państwa, oto chleb! Czytaj dalej
Zgodnie z zapowiedzią, w tym wpisie kontynuujemy wątek technicznych tłumaczeń czesko-polskich związanych z wyrazami takimi jak głowa / hlava oraz ich derywaty. Czytaj dalej
Dzisiejszy artykuł wieńczy serię poświęconą czesko-polskiej głowie. Tym razem skupimy się na „odgłownym” słownictwie, które może się przydać tłumaczom języka czeskiego specjalizującym się w przekładzie technicznym. A w tym aż roi się od wszelakich głów, hlav i wyrazów im pochodnych. Czytaj dalej
W jednym z poprzednich odcinków czesko-polskich tłumaczeniowych rozważań na temat głowy wspominaliśmy o skarbach, jakie mogą się kryć w tej części ciała. Hlava to jednak atrybuty nie tylko wewnętrzne – związane bardziej z psychiką i emocjami – ale także to, co jawi się (lub czego brak) na powierzchni głowy. Bohaterem dzisiejszego wpisu są włosy (po czesku vlasy). Czytaj dalej
„Ty barani łbie!” (w dosłownym tłumaczeniu na czeski „Ty hlavo skopová”). Ten odcinek zaczynamy mocnym uderzeniem – od inwektywy, która poszerza zapoczątkowany poprzednio katalog obraźliwych wyrażeń obejmujących słowo „hlava” / „głowa”. Czytaj dalej
W poprzednich odcinkach dowiedliśmy, że posiadanie głowy to ważna rzecz. Równie istotna jest jednak zawartość tej części ciała. Dzisiaj rzucimy okiem na to, jakie skarby może w sobie kryć czeska i polska głowa. Czytaj dalej
Poprzednim razem napomknęliśmy, dlaczego głowa (hlava) jawi się jako newralgiczna (również w polsko-czeskim kontekście lingwistycznym) część ciała. Jednak poza tym że jej posiadanie jest niezbędne do życia, powód głowowego prymatu może być jeszcze jeden. Czytaj dalej
Głowa (po czesku hlava) to najistotniejsza część ciała. Tak przynajmniej można wnioskować na językoznawczej podstawie: dowodzą tego np. czeskie i polskie związki frazeologiczne. Czytaj dalej
To już ostatni odcinek cyklu poświęconego odkrywaniu Ameryki w języku czeskim i polskim. Dzisiaj przyjrzymy się wyrazom pochodnym – słowom derywowanym od rdzenia Ameryka / Amerika. Czytaj dalej
Oto czwarta już część cyklu o czesko-polskich związkach językowych z Ameryką i wszystkim, co amerykańskie. W poprzednim odcinku omówiliśmy przymiotnik utworzony od nazwy przedmiotowego dużego kontynentu (czy, w sensie potocznym, państwa) pojawiający się w czeskich i polskich nazwach zwierząt oraz roślin. Dzisiaj zobaczymy, w jakich innych kontekstach możemy znaleźć element amerykański. Czytaj dalej
Dzisiejszy odcinek to kolejna część serii o Ameryce w języku czeskim i polskim. W poprzednich tekstach mówiliśmy głównie o rzeczownikach, w tym skupimy się na przymiotnikach. Czytaj dalej
W poprzednim odcinku odkryliśmy Amerykę po polsku i Ameriku po czesku. Teraz przyszedł czas, by przyjrzeć się bliżej mieszkańcom tych państw (względnie kontynentów). Ich nazwy powstały poprzez dodanie do rdzenia, którym jest podana wyżej nazwa miejscowa, odpowiednich przyrostków. Wspólny dla języka czeskiego i polskiego jest sufiks, za pomocą którego tworzy się określenie kobiety zamieszkującej Amerykę, a mianowicie -(an)ka. Dla rodzaju męskiego jest to natomiast odpowiednio przyrostek -an (czes.) i -anin (pol). Czytaj dalej
Odkryjmy Amerykę w języku czeskim i polskim! Najprościej to zrobić przesuwając palcem po mapie na zachodnią półkulę Ziemi, gdzie znajdziemy dwa kontynenty: Amerykę Północną (po czesku Severní Amerika) i Amerykę Południową (po czesku Jižní Amerika). Wyróżnić możemy również tzw. Amerykę Łacińską, zwaną inaczej Iberoameryką (Latinská Amerika), czyli region, na który składa się południowy fragment Ameryki Północnej oraz Ameryka Południowa. Z kolei Ameryka Środkowa (w tłumaczeniu na czeski Střední Amerika) obejmuje południową część Ameryki Południowej, a także wyspy Morza Karaibskiego (określanego przez Czechów jako Karibské moře, same Karaiby to Karaibik). W słownikach zarówno języka czeskiego, jak i polskiego, znajdziemy całe mnóstwo wyrazów i związków frazeologicznych pochodzących od słowa Ameryka / Amerika. Czytaj dalej
Tłumacz języka czeskiego. Niektóre osoby słysząc, że istnieje taki zawód, nie kryją zdziwienia. – Serio? Polski jest przecież bardzo podobny do czeskiego. Tłumaczenia są zatem zbędne.- brzmią argumenty wątpiących. Ludzie tacy zazwyczaj przywołują zawsze historię z rodzaju "Jakeśmy byli ze szwagrem w Pradze, to Pepiki rozumiały, jak do nich mówiliśmy po polsku. A jak żeśmy wypili po 5 browarów, to i my zaczęli kumać po czesku”.
Rzeczywistość nie jest tak idealna. Pomimo wielu podobieństw, istnieją znaczące różnice, które w przypadku nieznajomości tematu mogą wprowadzić mały zamęt. Zwłaszcza, jeśli mamy do czynienia ze słowami, które w języku czeskim i polskim brzmią podobnie (identycznie), a w obu oznaczają coś odmiennego (czy wręcz przeciwnego).
Weźmy na przykład taki czasownik jak „pachnieć” w polszczyźnie i „páchnout” w czeszczyźnie. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z przyjemnymi konotacjami. Coś, co pachnie ma dla nozdrzy i mózgu miłą woń. W przypadku drugim jest dokładnie na odwrót. Powiedzieć Czechowi, że „páchne”, jest równoznaczne z obelgą (w niektórych sytuacjach opisującą stan faktyczny): „Śmierdzisz”.
Kwestia czesko-polskich i polsko-czeskich pułapek językowych, jest zjawiskiem na tyle istotnym, że powstały już słowniki uwzględniające pary wyłącznie takich zdradliwych odpowiedników (zwanych również fałszywymi przyjaciółmi tłumacza).
Publikacje tego typu pomagają uniknąć językowych wpadek w polsko-czeskich tłumaczeniach oraz w sytuacjach z codziennej komunikacji Polaków i Czechów.
Taką pozorną ekwiwalencją językową będziemy się zajmować na tej stronie. Jednak owyższe zagadnienie nie zamyka tematyki, jakiej jest poświęcony niniejszy blog. Znajdzie się w nim także miejsce dla innych ciekawych faktów, z jakimi wiążą się przekłady z języka czeskiego na polski oraz z polskiego na czeski. Poprzez zamieszczaną tu treść będziemy się starali udowodnić, że język czeski jest nie tylko (na pierwszy rzut oka, czy raczej ucha) śmieszny, ale i fascynujący. A przy tym spróbujemy dowieść, że profesja, jaką wykonuje tłumacz języka czeskiego jest mimo wszystko przydatna.