Oto czwarta już część cyklu o czesko-polskich związkach językowych z Ameryką i wszystkim, co amerykańskie. W poprzednim odcinku omówiliśmy przymiotnik utworzony od nazwy przedmiotowego dużego kontynentu (czy, w sensie potocznym, państwa) pojawiający się w czeskich i polskich nazwach zwierząt oraz roślin. Dzisiaj zobaczymy, w jakich innych kontekstach możemy znaleźć element amerykański.
American dream to wywodzący się ze Stanów Zjednoczonych slogan, zgodnie z którym każdy ma szansę na awans społeczny oraz osiągnięcie bogactwa w oparciu o ciężką pracę, odwagę oraz mądrość. Idea ta skusiła wielu Europejczyków, by wyemigrować do USA, obojętni wobec niej nie pozostali również Czesi i Polacy. Znalazło to odzwierciedlenie w obu językach, w których powszechnie funkcjonuje przywołane hasło. Co ciekawe w Polsce przyjęła się oryginalna angielska nazwa, natomiast nasi południowi sąsiedzi zdecydowali się, by ją przetłumaczyć na język czeski. I tak właśnie powstało określenie Americký sen.
Na skrawek Ameryki możemy również natrafić w nazewnictwie sportowym. W większej części świata najpopularniejszą dyscypliną sportu jest piłka nożna. Przeważająca ilość krajów dla określenia tej dziedziny zaadaptowała nazwę wywodzącą się z kolebki przedmiotowego sportu, czyli Anglii. Nie inaczej było w Polsce i Czechach. Nad Wisłą omawianą dyscyplinę określamy futbolem, natomiast Czesi zwą ją powszechnie fotbal (przy czym dla brytyjskiego footballu nad Wełtawą znaleziono także bardziej familiarne tłumaczenie na czeski, a mianowicie kopaná). Z tej ogólnoświatowej tendencji nazewniczej wyłamali się Amerykanie wybierając dla piłki nożnej termin „soccer”, natomiast „football” zarezerwowali dla swojego sportu narodowego, w którym zawodnicy mogą wprawdzie kopać piłką, ale znacznie częściej ją przenoszą, rzucają czy też przekazują ją sobie z rąk do rąk. Aby uniknąć nieporozumień, w czeskiej i polskiej terminologii sportowej (a także w terminologii sportowej wielu innych krajów), dla rozróżnienia dwóch dyscyplin, tę stworzoną w Stanach Zjednoczonych odróżnia się dodając do niej przymiotnik dookreślający „amerykański” (lub „futbol amerykański” / „americký fotbal”).
Pierwiastek amerykański pojawia się również w terminologii technicznej. Unifikovaný americký závit tłumaczymy z czeskiego na polski dosłownie, jako gwint amerykański zunifikowany. Czeskie określenie „americká litina” posiada pozaamerykański odpowiednik przekładowy w polszczyźnie z zakresu odlewnictwa, a mianowicie „żeliwo ciągliwe czarne”.
„Ameryki” nie zabrakło również w nazewnictwie z dziedziny filmografii. W obu językach przyjęło się określenie będące bezpośrednim przekładem z angielskiego „american shot” – odpowiednio „plan amerykański” w polszczyźnie i americký plan (względnie americký záběr) w czeszczyźnie. Termin ten oznacza charakterystyczny sposób pokazywania w filmie postaci ludzkich – od miejsca tuż nad głową aż do wysokości nieco nad kolanami.